NEMRUT DAĞI

 NEMRUT DAĞI

Türkiye'nin Adıyaman ilinde yer alan 2.150 metre yüksekliğinde olan dağ Adıyaman'ın Kahta ilçesinde yer alır. Kayadibi Köyü civarında bulunan Nemrut Dağı, Adıyaman şehir merkezine uzaklığı yaklaşık 87 kilometredir. Nemrut Dağı'nda yaklaşık 200 yıl hüküm süren Kommagene Kralı I. Antiochos'un (Antiokhos) tanrılarına ve atalarına minnettarlığını göstermek için yaptırdığı mezarı, anıtsal heykelleri ve büyüleyici manzarasıyla Helenistik Dönemin en ihtişamlı yapılarından biridir. Kutsal olduğuna inanılan bu dağda yaptırdığı heykelleri doğu, batı ve kuzey teraslarına yaymıştır. Doğu terası kutsal merkez olduğundan dolayı en önemli heykeller ve kalıntılar burada bulunmaktadır. Ayrıca bu üç terastan bütünlüğünü koruyarak günümüze kadar gelen doğu terasıdır.

Kral I. Antiochos'un tahta çıkış tarihi kesin olarak bilinmese de MÖ 70-32 yılları arasında krallık yaptığı tahmin ediliyor. I. Antiochos kendisini tanrı ilan etmiş ve Nemrut Dağı'nın zirvesine adını ölümsüzleştirmek için kutsal alan yaptırmıştır. Kral I.Antiochos'un kendisi için inşa ettirdiği anıt mezarı olduğu bilinen tümülüs kırma kaya parçaları ve çakıl taşları yığılarak oluşturulmuştur. Yaklaşık 50 metre yüksekliğinde 150 metre çapındadır. Ancak kralın mezarının burada olduğu söylense de mezar hala keşfedilememiştir. Araştırmalarımda kralın kemiklerinin (külleri de olabilir) ana kayaya oyulmuş bir odaya konulduğu ve yapay bir tepe yapılarak koruma altına alındığı düşünüldüğü yönünde. 

 

Doğu ve batı bölümünde yer alan, kireçtaşından yapılmış devasa heykeller 8-10 metre yüksekliğindedir. Zamanla heykellerin taştan olan gövdeleri yıkılmış, kafaları önlerine sıralanmış durumdadır. Bir yandan Pers İmparatorluğu diğer yandan Helenistik Yunan toplumu ile iki kültürden çokça etkilenen Kommagene Krallığı kesin olmamakla birlikte Nemrut Dağı'nda bulunan devasa kafa heykellerinin, tüm dinleri ve kültürleri tek bir bayrak altında toplamak amacıyla tasarlandığı düşünülüyor. Burada bulunan kafa heykellerinin o dönem inanılan tanrıları simgelediğini de belirtmiş olayım. Kuzey bölümünde ise doğu ve batı terasını birbirine bağlayan 180 metre uzunluğunda bir tören yoludur. Terasta I. Antiochos'un atalarının resimleriyle süsletmek üzere hazırlattığı düşünülen, birçoğu kırılmış halde olsa da taş steller ve kaideler bulunmaktadır.

Her iki tarafına birer aslan ve kartal heykeli yerleştirilen tanrı heykelleri, soldan sağa doğru, tanrı-kral I. Antiochos, ülkenin ana tanrıçası Kommagene, baş tanrı Zeus, Apollon ve Herakles’tir. Koruyucu aslan, krallığın yeryüzü hakimiyetini; koruyucu kartal krallığın gökyüzü hakimiyetini temsil etmektedir. Heykeller ufka bakar şekilde konumlandırılmıştır. Her iki terasta da tanrı heykellerinin oturduğu tahtları oluşturan kaidelerin arka yüzlerinde, Kral I. Antiochos’un dini ve sosyal içerikli vasiyetnamesi (nomos) olan 237 satırlık Grekçe kitabe bulunmaktadır. Ayrıca Doğu terasında Kommagene ailesi bireylerinin kabartmaları bulunuyor. Heykellerin önünde bir ateş sunağı ve onun yanında oturur biçimde bir aslan heykeli vardır. Batı terasında ise I. Antiochos'un heykeli ve tanrılarla tokalaşma kabartmaları yer alıyor. Yine Batı terasında bulunan, üzerine ay ve yıldız kabartmaları yontulmuş aslanlı horoskop figürü, tahrip olması nedeniyle günümüzde koruma altındadır. 

1987 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edilen Nemrut Dağı hala gizemini sürdürmekte. Nemrut Dağı'nı keşfetmeyi düşünenler Kahta ilçesini ve civardaki köyleri gezmeden keşfettim demesin. Ayrıca dağın zirvesinden gün doğumu veya gün batımını izlemeden dönmeyin. Sizi büyüleyecek kızıl tonları mutlaka izlemelisiniz.

KAYNAKÇA

TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI

FLYGPS